آشنائی مختصر و اولیه با تاریخچه ی ترکمنصحرا وترکمن های ایران
برای آغاز
برنامه ی گفتگو با افراد گروه تلگرامی "کمپین پویندگان راه گذار به
دموکراسی"
*-توضیح: این مطلب با طرح ضرورت آشنایی
مختصر با ترکمنصحرا وترکمنهای ایران ازجانب گرداننده و أدمین گروه تلگرامی"پویندگان راه گذار به
دموکراسی" که دوهزار و چند صد عضو دارد بسیار خلاصه و کلی نوشته شده است. تا درموقع
گفتگو اگر شرکت کنندگان به موردی علاقمندی نشان دهند ویا بخواهند، بطور وسیع تر
صحبت کرده اطلاعات بیشتری داده شود. یک روز پس از برگزاری گفتگو درگروه ذکر شده
یعنی 21 آپریل مطلب را دراختیار صاحب بلوگ "گفتمان ترکمن" نیز قرار دادم
تا نشر کند. هنوز نیم ساعتی نگذشته بود خبر کردند کامنت معنا داری گذاشتند. وقتی
کامنت را دیدم متوجه شدم با زیرکی شناخته شده ای میخواهند به بحث برسر موضوع مورد
علاقه شان بکشانند. پس از دامشان فاصله گرفته منتظر بعدی ماندن را برگزیدم.% پایان
اشاره بیکی از مشکلاتهای حق طلبی ترکمنها دراروپا
بدنبال
موفقیت طریقت مرید ومرشدی( همان امام وامتی امروزی) صفوی به تشکیل حکومت درسال
1502 میلادی جنگ مذهبی پدیده آمده درمیان جوامع پرتنوع ایران ومنطقه درسال 1510 ابتدا
به شرق دریای خزر سپس به خراسان نیز کشیده میشود. بدین ترتیب استعمارگران موفق
شدند ابتدا درنیمه اول سده 19 درغرب خزر وسپس درنیمه دوم اش درشرق دریای خزر بخش
شمالی مرزهای ایران را دراسنادی مشخص نمایند.
این روند برای ترکمنهای شرق خزر بدینگونه صورت میگیرد:
واحدهای ارتش استعماری درمرحله اول درژوئن1873 ازشمال وارد سرزمین ترکمن میشود. ودرمرحله
دوم بسال1878 ازطرف غرب بطرف منطقه مرکزی که "آخال" گفته میشود هجوم
میبرد. مقاومت ترکمنها در12.ژانویه 1881 درقلعه گوک تپه با شکست مواجه شده در14 دسامبر1881
قرارداد مرزی ایران و روسیه بنام "پیمان
آخال" به امضا رسیده وطبق آن رود اترک مرزدوکشورمیشود. ولی واحدی ازارتش
روسیه درترکمنصحرا میماند.
درماه اکتوبر1917 حکومت روسیه بدست حزب بولشویک میافتد
وبا فرمان حکومت جدید واحدهای ارتش بداخل مرزهای شناخته شده فرا خوانده میشود.
درنتیجه اشغال نظامی ترکمنصحرا خاتمه یافته خلاء قدرت بوجود میاد. و نیز بارسیدن
انبوهی ازمهاجرین مخالف ویا نگران ازحکومت کمونیستها، ترکمنصحرا بیشترازگذشته
درجریان ایده و آرمانهای سوسیالیستی وعدالت خواهی و بنیان های تئوریکی آن تا آنجا
قرار می گیرد که بضرورت تغییر و تحول میرسد وتعدادی از مدارس سنتی علوم دینی تبدیل
به مدارس مدرن با میز و صندلی بعلاوه دارای مقررات جدید درمدیریت امور و مواد درسی
جدید میشود. بطوریکه علوم جدیدی چون ریاضیات، بیولوژی، علوم تجربی وغیره نیز تدریس
میشود. ازطرف دیگر جماعت آکتیوی با برگزاری شورای بزرگی دراطراف میل قابوس نزدیک
بقایای شهر تاریخی گرگان قدیم که سال1315 توسط رضا شاه گنبد قابوس میگردد، براساس
قانون اساسی انقلاب مشروطیت مجلس محلی و دولت محلی تشکیل میدهند وبا حکومت مرکزی
برسر تامین مالی کارمندان دولت محلی و نیروهای مسلح بعنوان نیروهای انتظامی محلی
بتوافق میرسند.
با قدرت گیری رضا پهلوی بدنبال کودتا
دراسفند1299 وبشکست کشاندن انقلاب مشروطیت، وقتی که در1303 خورشیدی سردار سپه ونیز
رئیس دولت ایران شد، خواهان برچیدن حکومت محلی ونیز خلع سلاح نیروها انتظامی ترکمن
صحرا میگردد. بفرمان اودرسال 1304 افراد انتظامی غرب ترکمنصحرا که با دریافت حقوق
شان از آسترباد( شهر گرگان از 1315ش.) درحال باز گشت بودند را درجنگل ماترکلا بقتل
میرسانند. این توطئه ی خونین منجر به افزایش طرفداران مقاومت مسلحانه دربرابر
طرفداران حل مسالمت آمیز مسائل از طریق گفتگوئی که گروهی تحت مدیریت رجب آخوند
صیادی پیش می بردند، شد. درنتیجه جنگ طولانی شده ونزدیک بسه هزار نیروی مسلح
بهمراه رئیس وافراد دولت محلی منتخب کنگره ی اردیبهشت 1924 میلادی به شوروی پناهنده
میشوند.
بدنبال
این ماجرا بفرمان رضا شاه مدارس ترکمنی بسته شده وترکمنصحرا
بعنوان ملک شخصی او به تصویب مجلس رسیده امور اداری اش از دست هیات دولت خارج وبه "اداره املاک پهلوی" سپرده می
شود. درسال 1315 همزمان با بسته شدن مرز آبی و خاکی بین ایران و شوروی، نام
شهراسترآباد به گرگان وترکمنصحرا به "دشت گرگان" وشهرک کارکنان اداره
املاک پهلوی در اطراف میل قابوس، به گنبد قابوس تغییر داده می شود.
ترکمنها
چند سالی مجبور به بیگاری درمزارع "اداره املاک پهلوی" می شوند. ولی
برخورد رضا شاه بویژه پس از برقراری روابط گسترده با حکومت حزب "نازی"
آلمان به رهبری هیتلر دچار تغییرات اساسی شده تا بفروش زمین کشاورزی به اهالی
روستاها در غرب ترکمن صحرا پیش میرود.
بعداز
جنگ دوم جهانی بویژه پس از کودتای 28مرداد 1332 وقرارگرفتن ایران درصف اردوگاه
کاپیتالیستی در دوره ی معروف به "جنگ سرد" فاز جدیدی از برخورد با
ترکمنها و ترکمنصحرا توسط پهلوی دوم شروع می شود. دراین مرحله چون مرز بین دو
اردوگاه متخاصم از ترکمنصحرا میگذرد اوضاع و احوال جدیدی پدید میاید. تعقیب سیاست
محمدرضا شاه دراین مرحله که با عنوان "انقلاب سفید" پیشبرده شد بسیار
حائز اهمیت است.
*)ترکمنصحرا
درجریان انقلاب بهمن57 و پس از آن
ازآغاز
آبانماه 1357 صف تظاهرات ترکمنها بهمراه روشنفکران انقلابی غیرترکمن مستقل شد.
بیشتر شعارهای آنها عبارت بودند از:1-تحصیل به
ترکمنی درمدرسه ی ترکمنی، 2- پس گرفتن زمینهای غصبی ودیگرحقوق پایمال شده درایرانی
آزاد ودموکراتیک.
با پیروزی تاریخی مردمان ایران درسرنگونی
حکومت پهلوی درترکمنصحرا نیز همانند سایر نقاط کشور شرایط دمکراتیکی بوجود آمد وبا
شکل گیری تشکلهایی چون شوراهای دهقانی، صیادی، روستائی از یکطرف و بنیانگذاری
"کانون فرهنگی وسیاسی خلق ترکمن" و "ستاد مرکزی و ستادهای منطقه ئی
شوراهای ترکمنصحرا" ودیگر تلاشها برای حفظ دستاوردهای انقلاب که همگی با
همکاری جریانهای مترقی سراسری صورت گرفت
شرایط حاکمیت دوگانه پدید آمده با وجود توطئه های متعدد بمدت یکسال دوام
یافت.
ربودن
و کشتار فعالین تشکلهای مردمی ترکمنصحرا ازاواسط بهمن 1358 شروع شد ومنجر به
درگیری مسلحانه چند روزه در شهر گنبد کاووس شد. گسترش عملیات جنایی حکومت برخاسته
از انقلاب بهمن 1357 نشان داد در بطن آن هسته ای شکل گرفته که در راه حذف غیر
خودیهای ازهیچ جنایتی روی گردان نیست. این هسته برنامه کشتن وجنایت درایران را
ازترکمنصحرا شروع کرد.%
یوسف
کرُ ، برلین 20.04.2019 
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر