کامنتی درباره ی رقص کوًشیت دئپدی واجرای سنتی ومدرن آن

توجه: برای تماشای هردو نوع اجرای سنتی ومدرن رقص کوًشیت دپدی، درپایان دو2لینک گذاشته شده.

همانطور که طبابت سنتی ومدرن ویا "به روز" شده داریم، رقص  نیز ازجمله نوع فولکلوریک آن اجرای سنتی ومدرن دارد.  

آپدیت ویا "به روز" شدن رقص küshit depdi کوًشیت دئپدی ترکمن نیز تاریخچه ئی دارد.

 بازسازی ابتدا درجمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان صورت گرفت. ولی معلوم نیست به چه دلیلی بنظرم سخت ترین و بد ترین نوع اش را باز سازی کردند. درنتیجه همه گیر نشد. شاید یکی از علت های آن ناچیز و اندک بودن تعداد ترکمن های شهر نشین وفاقد فرهنگ شهری درمیان ترکمنها براثر اجرای سیاست ممانعت ازشکل گیری و تقویت قشری با فرهنگ شهری درمیان جوامع ترکمن درقبل وبعداز پدید آمدن رژیم شوروی بود.(1)   

درمیان ترکمن های ایران شاید اولین بار توسط جمعی ازاهالی بندرترکمن وبا همکاری افرادی از روستائیان غرب ترکمن صحرا برای شرکت درفستوال رقص های فولکلوریک درایتالیا ( اگر اشتباه نکنم) با تلاش زنده یاد پرویز ایرانپور وزنده یاد نازدورد ی نوشین صورت گرفت(2). 

 من نیز در دوران کودکی درچند عروسی خویشاوندان مادرم وقتی با خودش برد درجمع دختران وزنان جوان غزل کوًشیت دپدی را خواندم وآنها بصف شده کوًشیت دپدی اجرا میکردند. ماجرا ازاین قرار بود که درمسجد اغلب محله ها کلاس قرآن میگذاشتند ومعلم ما یک قاری بود وما هفته ای دو ریال و بعضی ها هم تخم مرغ ویا ماهی بعنوان اجرت میدادیم. گاهی او بجای خود پسرش را میفرستاد واو هم فقط حفظ شده ها امتحان ویا تمرین میکرد وهرگز درس جدید نمیداد واغلب هم نصف وقت کوشیت دپدی ازنوع "بیر دپیم" ویا "ایکی دپیم" وگاهی هم فرم به صف شدن مخصوص زنان را که درآن یک دست بکمر بغلی ودست دیگر برای تکان دادن آزاد بود را با ما اجرا میکرد ومی گفت "اوچ دپیم" برای کودکان سخت است. لازم به توضیح است که نوع اجرای صفی کوًشیت دپدی شباهت های زیادی به اجرای رقصی درترکیه دارد.  

دو2لینک از اجرای رقص کوًشیت دئپدی ، اولی مدرن و دومی سنتی از نوع بازگشتی

  لینک زیربازسازی دیگری ازرقص küshit depdi کوًشیت دئپدی درشرق ترکمنصحرا. این بازسازی توسط گروه "نوای صحرا" صورت گرفته ولینک مربوط به اجرای آنها درمراسم عروسی درروستای بایلار شهرستان گنبد کاووس است.

https://www.aparat.com/v/0Ixeq

 درزیر نوعی ازاجرای بازسازی نشده ویا فرم اجرای سنتی رقصküshit depti  کوًشیت دئپدی درغرب ترکمنستان(3)      

https://www.aparat.com/v/GKilC?vref=recom

بنظر میرسد رقص küshit depdi کوًشیت دئپدی ترکمنها همانند بسیاری از دیگرموارد فولکلوریک ترکمنها مثل آیلاما، ساللا نچاق اوچماق وغیره ریشه در دوره قبل اسلام دارد که بهمت حوجا احمد یسوی وپیروان طریقت او بازسازی و تداوم یافته است(4).

 ------------  

توضیح چند مورد مربوطه : 1- در دوره استالین علاوه برسیاست افزایش وجوه تمایز ونیز کاهش وجوه تشابه در زبان ادبی وفرهنگ ملل مسلمان، درترکمنستان سیاست استعماری ممانعت از پیدایش قشر با فرهنگ شهری درمیان جوامع ترکمن نیز افزوده شد. برای تداوم اجرای این سیاست استعماری در زمان شوروی، مجلس شورای عالی جمهوری شوروی سوسیالیستی ترکمنستان قانونی تصویب کرد که طبق آن اهالی روستائیان ترکمنستان برای قرار گرفتن درنوبت برای دریافت محل سکونت درشهرها ، پنج 5 سال سابقه اقامت درآن شهر را باید می داشت. این قانون چون روستائیان غالبن ترکمن بودند عملن برعلیه آنها بود.

2-بارها شاهد تمرین گروه رقص کوًشیت دپدی دردبیرستانی که مهندسان آلمانی درشهربندرترکمن برای هنرستان راه آهن ساخته بودند بودم.  

3-نوع اجرای سنتی رقص کوًشیت دپدی درمیان ترکمنستانی ها از نوع بازگشتی است. برای اینکه روی آوری به اجرای سنتی پس از پایان ممنوعیت در زمان بازسازی شوروی یعنی پروسترویکا شروع شد.

4- طریقت حوجا احمد یسوی تا زمان پدیدآمدن طریقت نقشبندی وگرفتن جایگاه آن درسه بخش امپراتوری چنگیزخان بدنبال  بروز و اوج گیری رقابت بین شرق وغرب براثر رونق تجارت ونقش جاده ی ابریشم دربین آنها، بویژه درمیان ملل مسلمان قفقاز، آسیای میانه ، آسیای مرکزی و غربی نقش مهم و بسیار بزرگی داشت. حوجا احمد یسوی ترکمن بود واز طریق انطباق وکشاندن فرهنگ و سنن ترکمنها به محدوده ی اسلام عمل میکرد. مثلن فاصله گرفتن از زمین بکمک آیلاما، ساللا نچاق و از این قبیل مراسم فولکلوریک برای پاکیزه کردن وجود انسان را  محدود کرد به روزهای عید قربان.

  یوسف کرُ ، 12.01.2019