یک نسخه یاب فعال ترکمنصحرایی قدیمی ترین نسخه خطی حماسه ی دأده قورقوت خلق شده درعصر اوُغوزها را از ترکمنصحرا
یافته ولی نسخه ی ترکمنصحرا شناخته نشده است. چرا؟
ترکمن سسی - دراین ارتباط ارازمحمد سارلی، محقق و
تاریخ نگار ترکمن مطلبی در دفاع از زحمات این استاد با اخلاق ترکمن برابر برخی
بهره جویان کاسبکار که قصد مصادره شهرت این کار ادبی ارزشمند به نام خود را
داشتند، یادداشتی نگاشته است که در زیر می خوانید.
لطفا قدیمی ترین نسخه خطی "دده قورقوت" را به نام خودمصادره نکنید!!
می دانیم که کتاب "دده قورقوت" درادبیات ترکان جهان جایگاه ویژه ای دارد. پژوهشگران دنیای ترک با علم به اهمیت چند نسخه مادر،همواره درتلاش بوده اند تا به قدیمی ترین نسخه ی این متن بسیار ارزشمند دست یافته، تحقیقات پیرامون نسخه های اصل دده قورقوت را به کمال رسانند.
اما موضوعی که اخیرا" دراین رابطه رخ داده، این است که یک نسخه یاب سرشناس ترکمن که اهل ترکمنصحرای ایران وساکن شهر گنبدکاووس می باشد؛ این نسخه اصل و بی بدیل را یافته است. او کسی نیست جز استاد "ولی محمد خوجه"، از خاندان اصیل روحانی که از عنفوان جوانی با کتاب و نسخه های خطی کهن ترکان آسیای مرکزی آشنا بوده است. این آشنایی بواسطه پدر بزرگ و بویژه پدر عالم خویش" عبدی جان آخوند خوجه" که گنجینه ی نسخ خطی نیاکان خود را درازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان وایران حراست ومواظبت می کرده ؛ پدید آمده است.
می دانیم که این خاندان شریف در نتیجه تضییقات نظام بلشویکی استالینیستی به ایران آمده درترکمنصحرای ایران مستقر گردیده اند درحالیکه بخش هایی از آن گنجینه ی نسخ خطی را درهریک ازین کشورها با شیوه های سنتی در دل خاک ویا شکاف کوهها وغارها مخفی کرده بودند تا از گزند زمان مصون مانده باشد.
بگذریم، مجموعه دار نسخ خطی و نسخه یاب، استاد "ولی محمد خوجه"، پس از یافتن قدیمی ترین نسخه "دده قورقوت" درکمال صداقت و اعتماد به افراد نسخه شناس وصاحب نام درحوزه ادبیات ترک این موضوع را در میان گذاشتند،تا آنان درتعیین سندیت، تشخیص اصالت و قدمت نسخه، وی را کمک نمایند.
به گفته آقای خوجه، کپی صفحاتی از این کتاب ارزشمند به چند نفر اهل قلم از ترکمنها، ترکان آذربایجان ایران، وترکیه ارائه گردید تا درفرصت مناسب بررسی و سطح ارزش علمی آن را اعلام نمایند.
ماجرا ازین پس جالب تر می گردد که در بین این افراد مشهور و شناخته شده که از انگشتان دست فراتر نمی روند؛ برخی (تاکید می شود برخی و نه همه) پس از گذشت مدتی کوتاه، دست به کاری ناپسند،قبیح و غیر آکادمیک می زنند. بدین ترتیب که هر یک بطور مستقل در رسانه های عمومی ظاهر شده با تبلیغات فراوان اعلام می نمایند که موفق به کشف قدیمی ترین نسخه ی دده قورقوت گشته اند!!
البته ناگفته پیداست که هدف از اعلان این ادعای کذب، می تواند ثبت افتخار یافتن این نسخه فوق العاده نادر و مهم به نام خود باشد که متصور است با جوایز چشمگیری همراه بوده و طی مراسمی رسمی با حضور مقامات بلند پایه علمی، هم تقدیر گردد و هم شهرت جهانی را نصیب یابنده نسخه نماید.
چنین انگیزه هایی می تواند حتی بر فضلای اهل قلم و بسیار مشهور نیز وسوسه انگیز و فریبنده باشد و موجب ربودن این مزیت به نام خویش گردد.
اما، زنهار که افراد آکادمیک و علمی، برای دستیابی به مطلوبیت ناصواب و سارقانه، دچار اشتباه راهبردی شده، در نتیجه مفتون طمع شخصی گشته، دست به اقدامی همانند سرقت ادبی و مشابه آن در نسبت دادن کار و زحمت دیگری به نام خود گردند. در اینصورت سرمایه بزرگ افراد شاخص، یعنی "اخلاق" را باخته، آبروی علمی چند دهه ی خود را یکجا برباد می دهند.
وانگهی در دنیای امروز که به یک دهکده جهانی تبدیل شده، و با وجود قدرت افشاگر رسانه ها، نمی توان چراغ خاموش جلو رفت و ماحصل رنج و مشقت دیگری را به نفع خود مصادره نمود.
فلذا پیشنهاد می کنم هریک از کسانی که طرف مشورت استاد "ولی محمد خوجه" بوده اند، شجاعانه واقعیت را بازگو نمایند بویژه مرتکبین چنین خبطی، از کرده ی خویش ندامت جویند تا بلکه بدین وسیله حق به حق دار رسیده، اندکی از تالم یک مرد خستگی ناپذیر و درعین حال بی ادعای ترکمن کاسته گشته، انگیزه ذاتی خود را درمعرفی وارائه نسخ خطی نیاکان ترکان جهان را که همگان ازآن بهره برده وخواهند بردازدست ندهد.
درنهایت آنکه، به نظر راقم این سطور، برای یک محقق واقعی و آکادمیک، فضیلت تحقیق و کنکاش در نسخه ی خطی "دده قورقوت" و استفاده از متن با اصالت آن، هزار بار بهتر از کوشش برای ثبت ناوارد و ناجوانمردانه ی آن به نام خود است.
استاد دانشگاه، نویسنده تاریخ و ادبیات ترکمن/گرگان ۱۳۹۸/۲/۲۸هجری شمسی
*-برگرفته از سایت ترکمن سسیمی دانیم که کتاب "دده قورقوت" درادبیات ترکان جهان جایگاه ویژه ای دارد. پژوهشگران دنیای ترک با علم به اهمیت چند نسخه مادر،همواره درتلاش بوده اند تا به قدیمی ترین نسخه ی این متن بسیار ارزشمند دست یافته، تحقیقات پیرامون نسخه های اصل دده قورقوت را به کمال رسانند.
اما موضوعی که اخیرا" دراین رابطه رخ داده، این است که یک نسخه یاب سرشناس ترکمن که اهل ترکمنصحرای ایران وساکن شهر گنبدکاووس می باشد؛ این نسخه اصل و بی بدیل را یافته است. او کسی نیست جز استاد "ولی محمد خوجه"، از خاندان اصیل روحانی که از عنفوان جوانی با کتاب و نسخه های خطی کهن ترکان آسیای مرکزی آشنا بوده است. این آشنایی بواسطه پدر بزرگ و بویژه پدر عالم خویش" عبدی جان آخوند خوجه" که گنجینه ی نسخ خطی نیاکان خود را درازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان وایران حراست ومواظبت می کرده ؛ پدید آمده است.
می دانیم که این خاندان شریف در نتیجه تضییقات نظام بلشویکی استالینیستی به ایران آمده درترکمنصحرای ایران مستقر گردیده اند درحالیکه بخش هایی از آن گنجینه ی نسخ خطی را درهریک ازین کشورها با شیوه های سنتی در دل خاک ویا شکاف کوهها وغارها مخفی کرده بودند تا از گزند زمان مصون مانده باشد.
بگذریم، مجموعه دار نسخ خطی و نسخه یاب، استاد "ولی محمد خوجه"، پس از یافتن قدیمی ترین نسخه "دده قورقوت" درکمال صداقت و اعتماد به افراد نسخه شناس وصاحب نام درحوزه ادبیات ترک این موضوع را در میان گذاشتند،تا آنان درتعیین سندیت، تشخیص اصالت و قدمت نسخه، وی را کمک نمایند.
به گفته آقای خوجه، کپی صفحاتی از این کتاب ارزشمند به چند نفر اهل قلم از ترکمنها، ترکان آذربایجان ایران، وترکیه ارائه گردید تا درفرصت مناسب بررسی و سطح ارزش علمی آن را اعلام نمایند.
ماجرا ازین پس جالب تر می گردد که در بین این افراد مشهور و شناخته شده که از انگشتان دست فراتر نمی روند؛ برخی (تاکید می شود برخی و نه همه) پس از گذشت مدتی کوتاه، دست به کاری ناپسند،قبیح و غیر آکادمیک می زنند. بدین ترتیب که هر یک بطور مستقل در رسانه های عمومی ظاهر شده با تبلیغات فراوان اعلام می نمایند که موفق به کشف قدیمی ترین نسخه ی دده قورقوت گشته اند!!
البته ناگفته پیداست که هدف از اعلان این ادعای کذب، می تواند ثبت افتخار یافتن این نسخه فوق العاده نادر و مهم به نام خود باشد که متصور است با جوایز چشمگیری همراه بوده و طی مراسمی رسمی با حضور مقامات بلند پایه علمی، هم تقدیر گردد و هم شهرت جهانی را نصیب یابنده نسخه نماید.
چنین انگیزه هایی می تواند حتی بر فضلای اهل قلم و بسیار مشهور نیز وسوسه انگیز و فریبنده باشد و موجب ربودن این مزیت به نام خویش گردد.
اما، زنهار که افراد آکادمیک و علمی، برای دستیابی به مطلوبیت ناصواب و سارقانه، دچار اشتباه راهبردی شده، در نتیجه مفتون طمع شخصی گشته، دست به اقدامی همانند سرقت ادبی و مشابه آن در نسبت دادن کار و زحمت دیگری به نام خود گردند. در اینصورت سرمایه بزرگ افراد شاخص، یعنی "اخلاق" را باخته، آبروی علمی چند دهه ی خود را یکجا برباد می دهند.
وانگهی در دنیای امروز که به یک دهکده جهانی تبدیل شده، و با وجود قدرت افشاگر رسانه ها، نمی توان چراغ خاموش جلو رفت و ماحصل رنج و مشقت دیگری را به نفع خود مصادره نمود.
فلذا پیشنهاد می کنم هریک از کسانی که طرف مشورت استاد "ولی محمد خوجه" بوده اند، شجاعانه واقعیت را بازگو نمایند بویژه مرتکبین چنین خبطی، از کرده ی خویش ندامت جویند تا بلکه بدین وسیله حق به حق دار رسیده، اندکی از تالم یک مرد خستگی ناپذیر و درعین حال بی ادعای ترکمن کاسته گشته، انگیزه ذاتی خود را درمعرفی وارائه نسخ خطی نیاکان ترکان جهان را که همگان ازآن بهره برده وخواهند بردازدست ندهد.
درنهایت آنکه، به نظر راقم این سطور، برای یک محقق واقعی و آکادمیک، فضیلت تحقیق و کنکاش در نسخه ی خطی "دده قورقوت" و استفاده از متن با اصالت آن، هزار بار بهتر از کوشش برای ثبت ناوارد و ناجوانمردانه ی آن به نام خود است.
استاد دانشگاه، نویسنده تاریخ و ادبیات ترکمن/گرگان ۱۳۹۸/۲/۲۸هجری شمسی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر