گزارش نشستی بمناسبت بزرگداشت سالگرد تولد مختومقلی دربرلین

دربرلین نشستی به مناسبت ۲۸۰مین سالگرد تولد مختومقلی فراغی،

 بنیان‌گذار زبان ادبی معاصر ترکمن، برگزار شد.

 دویچه وئله طی مصاحبه با برگزارکنندگان وسخنرانان این نشست گزارشی انتشارداده است

معرفی فرهنگ اقلیت‌ها؛ اولین تجربه انجمنی ایرانی دربرلین

انجمن فرهنگی دهخدا دربرلین نشستی را به مناسبت ۲۸۰مین سالگرد تولد مختومقلی فراغی، بنیان‌گذار زبان ادبی معاصر ترکمن، برگزار کرد. دویچه وله با سخنرانان این نشست گفت‌وگویی را انجام داد.  

شامگاه جمعه (۲۵ اکتبر / ۳ آبان) برای نخستین بار یک انجمن فرهنگی ایرانی که به طور عمده شاعران، نویسندگان و بزرگان ادب "پارسی‌گوی" را معرفی می‌کند، نشستی را برای آشنایی با یکی از مشاهیر مربوط به اقلیت‌های ساکن ایران دربرلین، پایتخت آلمان، برگزار کرد. ناظران مسائل ایران برگزاری این نشست را به لحاظ نمادین در "معرفی و شناخت تنوع فرهنگی کشور" بااهمیت می‌دانند.
جهانگیر حسین‌پور از انجمن فرهنگی دهخدا درباره انگیزه برگزاری این نشست به دویچه وله گفت، درظرف ۲۸ سالی که از تاسیس انجمن فرهنگی دهخدا در برلین می‌گذرد، این انجمن بیش از ۷۵۰ جلسه سخنرانی ونشست برگزار کرده و کم‌تر به مشاهیر اقلیت‌های قومی پرداخته است.

حسین‌پور افزود: «برخی از ایرانیان برای اولین بار درنشست شب جمعه مختومقلی فراغی را شناختند وما احساس کردیم که درخصوص مشاهیر اقلیت‌های قومی کاری انجام نگرفته است. ما متوجه شدیم که انسان‌های بزرگی چون مختومقلی فراغی وجود داشته‌اند واینکه دولت‌محمد آزادی، پدر مختومقلی، یکی از بزرگان ومشاهیر ترکمن است. در آن زمان این شاعر به نقش زنان درجامعه و سوادآموزی توجه داشته و از ریاکاری دینی انتقاد می‌کرده است. محمد‌علی جمالزاد از او به عنوان فردوسی ترکمن‌ها نام برده است».
سخنرانان چه گفتند؟
درنشست انجمن فرهنگی دهخدا محمد صالح راسخ، استاد علوم اجتماعی دانشگاه بلخ، درباره "ادبیات کلاسیک ترکمن درعصر مختومقلی فراغی ومعرفی مقایسه‌ای مشاهیر ادبی هم‌عصر او" صحبت کرد.
راسخ مولف ۱۸ اثر از جمله "تاریخ و فرهنگ ترکمن‌ها" و "فرهنگ راسخ" در افغانستان است. وی در مصاحبه با دویچه وله گفت: «امروزه علاوه بر ایران و ترکمنستان در افغانستان نیز از طرف دولت و مردم متدین افغانستان در سالگرد تولد مختومقلی از او تجلیل می‌شود.» (بیشتر بخوانید: مختومقلی فراغی، دگرگون‌کننده و نوآور)

بشنوید: گفت‌وگو با محمد صالح راسخ
دولت افغانستان تا بحال سه بار درباره شخصیت و آثار ادبی مختومقلی سمینارهای بین‌المللی و منطقه‌ای برگزار کرده است. دراین سمینارها پیام رئیس جمهور این کشور، حامد کرزای، خوانده شده و ۴ تن از اعضای کابینه ودیگر مقامات دولتی مشارکت داشته‌اند.

آخرین همایش از طرف آکادمی علوم افغانستان درکابل برگزار شد و مجموعه مقالات مربوط به این سمینار به نام "یادواره مختومقلی" درکابل انتشار یافت. (بیشتر بخوانید: جشنواره یک‌ هفته‌ای مختومقلی فراغی درایران)
راسخ خاطرنشان کرد: «اقدام انجمن فرهنگی دهخدا در برلین می‌تواند الگویی برای انجمن‌های فرهنگی افغانستان هم باشد. ما به دولت افغانستان پیشنهاد کردیم درکتاب‌های درسی مدارس و دانشگاه‌های کشورمشاهیر ادبی وفرهنگی اقوام گنجانده شود. ما ادبیات یونان، رم، چین باستان را می‌خوانیم اما با ادبیات اقوام ساکن کشورمان آشنا نیستیم و مردم ما مشاهیر آنها را کمتر می‌شناسند.»
گنجینه‌های ادبی خارج از ادبیات فارسی درایران
به نظر دکترعلی شیرازی، جامعه‌شناس، برگزاری همایش‌های معرفی مشاهیر ادبی اقلیت‌ها درکشور می‌تواند به شناخت و نزدیکی اقوام کمک کند.

آقای شیرازی دراین باره توضیح داد: «من متاسفم که این اولین بار است در شهر برلین معرفی مشاهیر اقلیت‌های ایران اتفاق می‌افتد. لازم است که اقوام ایرانی از ادبیات همدیگر اطلاع پیدا کنند و آشنا شوند به اینکه واقعا چه گنجینه‌هایی خارج از ادبیات فارسی در ایران وجود دارد که بوسیله نویسندگان یا شاعران غیر فارسی نوشته یا سروده شده است. این شناخت می‌تواند کمک بکند برای اینکه اینها به همدیگر نزدیک بشوند. ضمن اینکه این زمینه خوبی است که ما این کار را از فرهنگ شروع بکنیم، چونکه اگر همه بحث‌ها را به عالم سیاست واگذار بکنیم بیشتر با اختلافات وسوءتفاهمات روبرو می‌شویم.» 

ضرورت گفت‌وگو بین فرهنگ‌های مختلف کشور
دکتر کاظم کردوانی، جامعه شناس، پژوهشگر و دبیر سابق کانون نویسندگان ایران، یکی دیگر از سخنرانان نشست برلین به دویچه‌وله گفت، در ادبیات معاصر کشور تنوع فرهنگی بازتاب وسیعی یافته است و آثار دولت‌آبادی، صمد بهرنگی، علی‌اشرف درویشیان و منیرو روانی‌پور تنوع فرهنگی کشور را بیان کرده‌اند.

جامعه شناس کاظم کردوانی در جلسه انجمن فرهنگی دهخدا

آقای کردوانی معتقد است که مسائل فرهنگی مربوط به اقلیت‌ها باید به بحث و دغدغه روشنفکری کشور تبدیل شود و این موضوع باید در سطح جامعه طرح گردد. کردوانی "نگاه مرکزبینی در بطن حکومت ایران" را هم به نقد می‌کشد و ضرورت گفت‌وگو میان فرهنگ‌های مختلف و متنوع کشور را مطرح می‌کند.

بشنوید: گفت‌وگو با کاظم کردوانی
وی درمصاحبه با دویچه وله تاکید کرد: «ما در جامعه از وضعیت خاصی رنج می‌بریم و گفت و شنود روشنفکران ایرانی در تمامی بخش‌های جامعه وجود ندارد و این یکی از نقض‌های جامعه روشنفکری ماست، در نتیجه این ضرورت گفت‌وگو، ضرورت شناخت بیشتر یکی از مهم‌ترین مسائل است.»
گفت‌وگوی فرهنگ‌ها از کجا باید آغاز شود؟
علی شیرازی و کاظم کردوانی دراین مورد هم‌نظر هستند که شناخت و گفتمان فرهنگ‌ها را می‌توان از حوزه فرهنگی آغاز کرد. کردوانی در مصاحبه با دویچه وله تاکید کرد: «این مملکت تعلق به همه دارد. در وضعیت کنونی ضرورت یک گفت‌وگوی سامان‌یافته خواه از طرق دیدارهای دو یا چند جانبه، یا ازطریق همایش‌ها و یادواره‌ها وتاسیس موسسات پژوهشی، تشکیل انجمن‌های فرهنگی می‌تواند انجام گیرد.» (بیشتر بخوانید: جشن نوروز پس ازایران و تاجیکستان این بار درترکمنستان)  
جهانگیر حسین‌پور از انجمن فرهنگی دهخدا در برلین پس از پایان مراسم به دویچه وله گفت که ازبرنامه انجمن دهخدا استقبال خوبی به عمل آمد واجرای برنامه را هم آقای یوسف کر، یکی از فرهنگ‌دوستان ترکمن مقیم برلین، برعهده داشت. او هم چنین تاکید کرد : «ما درباره بزرگان ومشاهیر اقلیت‌ها اطلاعات کمی داریم. به همین منظور قصد داریم درآینده شاعران ونویسندگان بزرگ اقلیت‌های کشور ازجمله مشاهیر آذربایجانی و کرد را معرفی کنیم».%