دو مطلب برگرفته از سایت اوًلکأمیز:
يک-پاسخی
برسخنان نماینده بهشهر درباره ی آشوراده ترکمنصحرا
دو- نکاتی درباره ی تاریخ آشیر آدا
اولکامیز – عبدالکریم ارمشی: چندي است كه بحث بر سر مالكيت شبه‌جزيره ميانكاله و آشوراده بين
استان‌هاي مازندران و گلستان موجب ايجاد مناقشات لفظي وپيش كشيدن ادعاهاي تاريخي
ازطرف برخي افراد ازدواستان مزبور گرديده است.
با توجه به اين كه آقاي احمد علي مقيمي نماينده بهشهر ادعاي مالكيت بر آشوراده را علاوه ميانكاله به ميان كشيده بر همين بر مبنا برخي از سايت‌هاي مازندراني از عدم وجود تمدن استرآباد و حتي تركمن‌ها در آشوراده سخن رانده و حضور تركمن‌ها در اين جزيره را فقط به صورت عبور و مرور در هنگام راهزني و غارت عنوان نموده‌اند. با توجه به اين موارد اشاره شده ذكر برخي اسناد تاريخي در مورد آشوراده براي اين سايت‌ها و نويسندگانش در آشنايي آنان به تاريخ منطقه و خصوصاً ملك تركمانيه مثمر ثمر خواهد بود.
شبه‌جزيره آشوراده كه آشوراده نام بين‌المللي آن نيز مي‌باشد لفظي كاملاً تركمني به معني جزيره آشور است و داراي دو بخش آشير (آشور) و آدا (جزيره) يعني آشير آدا = آشوراده.
بنا به برخي گفته‌ها تركمن‌ها به اين جزيره «مال‌آشير» هم گفته‌اند زيرا در زمان‌هاي قديم از ساحل بندرتركمن دام‌هاي خود را جهت چرانيدن به جزيره مي‌رساندند و در اين لفظ (مال) به‌معناي دام و آشير به‌معناي مصدري رساندن است.
اين جزيره هم اينك به‌عنوان غربي‌ترين نقطه تركمن‌صحرا شناخته مي‌شود. هر چند به‌عنوان غربي‌ترين نقطه تركمن‌صحرا شناخته شده اما كاوش اسناد تاريخي ما را به جاهايي فراتر از آشوراده و ميانكاله راهنمايي مي‌كند.
برطبق اسناد تاريخي به‌موجب عهدنامه تركمن‌چاي (1828) درياي خزر به دولت روسيه واگذار شد و دولت روسيه در سال 1841 ميلادي جزيره آشوراده را به‌عنوان لنگرگاه كشتي‌هاي جنگي خود تعيين نمود. تنها مخالفان اين ذلت در آن دوران تركمن‌ها بوده‌اند. جالب اين كه پادشاه وقت ايران محمد شاه قاجار از اين اقدامات دولت روسيه استقبال مي‌كرد. تركمن‌ها بارها در مبارزات خود اميد‌وار به كسب حمايت ايرانيان بودند، ليكن دولت قاجار از متعهد شدن با تركمن‌ها احتراز مي‌جست.
حال سوال اين است نماينده بهشهر ويا سايت‌هاي مازندراني مدعي آشوراده ازكدام تمدن‌شان در آشوراده وميانكاله سخن مي‌رانند؟ اين تركمن‌ها بودند كه هميشه در مقابل دست‌اندازي روسها و قتل و غارت قاجارها در سرزمين‌شان مقاومت مي‌كردند زيرا اين طبيعي است كه هر ملتي از سرزمينش در مقابل ديگر متجاوزان دفاع نمايد. آيا نمونه‌اي از دفاع مازني‌ها از آشوراده وميانكاله درمقابل اشغال روسها وجود دارد؟
اما ماجراي شب عيد پاك آوريل 1851 / جمادي‌الثاني 1267 و همه غافلگير كننده جوانان تركمن به تجمع افسران و ناويان كشتي‌هاي روس در آشوراده و شكست مذبوحانه آنان يكي از افتخارات در كارنامه سراسر مبارزه تركمن‌ها مي‌باشد.
بنابراين بحث وجود يا عدم وجود تركمن‌ها در آشوراده قابل بحث نمي‌باشد زيرا كه بديهي‌ترين و روشن‌ترين قسمت تاريخ منطقه، همين تمدن تركمن مي‌باشد.
آن چه قابل بحث است حضور تمدن تركمن در قلب منطقه‌اي است كه هم اينك مازندران مي‌ناميم. فلسفه ايجاد مرز زاغمرز در نزديكي بهشهر براي چيست؟ آيا اگر براي مقابله با راهزنان تركمن ايجاد شده نمي‌توانست در نزديكي مناطق تركمن‌نشين امروزي باشد.
نماينده بهشهر و سايت‌هاي همسو در مورد روستاهاي موجود در مسير زاغمرز به‌مانند قره‌تپه و يكه توت كه اسامي تركمني مي‌باشد چه نظري دارند.
قابل ذكر است هنوز هم چند خانواده‌اي در آن روستاها زندگي مي‌كنند كه اصالت تركمني خود را مانند نام روستاها فراموش نكرده‌اند. همچنين علت حضور لرهاي عبدالملكي در اين منطقه كه از مناطق جنوبي كردستان به اين منطقه آورده شده‌اند براي چه بوده است؟
جواب اين سوالها بي‌شك جاي پاي تمدن تركمن را درهمان منطقه نيز اثبات خواهد كرد. به‌راستي سوال اساسي اين است مرز منطقه تركمن صحرا كجاست؟ % ایمیل نویسنده : a.kerimarmeshi@gmail.com
با توجه به اين كه آقاي احمد علي مقيمي نماينده بهشهر ادعاي مالكيت بر آشوراده را علاوه ميانكاله به ميان كشيده بر همين بر مبنا برخي از سايت‌هاي مازندراني از عدم وجود تمدن استرآباد و حتي تركمن‌ها در آشوراده سخن رانده و حضور تركمن‌ها در اين جزيره را فقط به صورت عبور و مرور در هنگام راهزني و غارت عنوان نموده‌اند. با توجه به اين موارد اشاره شده ذكر برخي اسناد تاريخي در مورد آشوراده براي اين سايت‌ها و نويسندگانش در آشنايي آنان به تاريخ منطقه و خصوصاً ملك تركمانيه مثمر ثمر خواهد بود.
شبه‌جزيره آشوراده كه آشوراده نام بين‌المللي آن نيز مي‌باشد لفظي كاملاً تركمني به معني جزيره آشور است و داراي دو بخش آشير (آشور) و آدا (جزيره) يعني آشير آدا = آشوراده.
بنا به برخي گفته‌ها تركمن‌ها به اين جزيره «مال‌آشير» هم گفته‌اند زيرا در زمان‌هاي قديم از ساحل بندرتركمن دام‌هاي خود را جهت چرانيدن به جزيره مي‌رساندند و در اين لفظ (مال) به‌معناي دام و آشير به‌معناي مصدري رساندن است.
اين جزيره هم اينك به‌عنوان غربي‌ترين نقطه تركمن‌صحرا شناخته مي‌شود. هر چند به‌عنوان غربي‌ترين نقطه تركمن‌صحرا شناخته شده اما كاوش اسناد تاريخي ما را به جاهايي فراتر از آشوراده و ميانكاله راهنمايي مي‌كند.
برطبق اسناد تاريخي به‌موجب عهدنامه تركمن‌چاي (1828) درياي خزر به دولت روسيه واگذار شد و دولت روسيه در سال 1841 ميلادي جزيره آشوراده را به‌عنوان لنگرگاه كشتي‌هاي جنگي خود تعيين نمود. تنها مخالفان اين ذلت در آن دوران تركمن‌ها بوده‌اند. جالب اين كه پادشاه وقت ايران محمد شاه قاجار از اين اقدامات دولت روسيه استقبال مي‌كرد. تركمن‌ها بارها در مبارزات خود اميد‌وار به كسب حمايت ايرانيان بودند، ليكن دولت قاجار از متعهد شدن با تركمن‌ها احتراز مي‌جست.
حال سوال اين است نماينده بهشهر ويا سايت‌هاي مازندراني مدعي آشوراده ازكدام تمدن‌شان در آشوراده وميانكاله سخن مي‌رانند؟ اين تركمن‌ها بودند كه هميشه در مقابل دست‌اندازي روسها و قتل و غارت قاجارها در سرزمين‌شان مقاومت مي‌كردند زيرا اين طبيعي است كه هر ملتي از سرزمينش در مقابل ديگر متجاوزان دفاع نمايد. آيا نمونه‌اي از دفاع مازني‌ها از آشوراده وميانكاله درمقابل اشغال روسها وجود دارد؟
اما ماجراي شب عيد پاك آوريل 1851 / جمادي‌الثاني 1267 و همه غافلگير كننده جوانان تركمن به تجمع افسران و ناويان كشتي‌هاي روس در آشوراده و شكست مذبوحانه آنان يكي از افتخارات در كارنامه سراسر مبارزه تركمن‌ها مي‌باشد.
بنابراين بحث وجود يا عدم وجود تركمن‌ها در آشوراده قابل بحث نمي‌باشد زيرا كه بديهي‌ترين و روشن‌ترين قسمت تاريخ منطقه، همين تمدن تركمن مي‌باشد.
آن چه قابل بحث است حضور تمدن تركمن در قلب منطقه‌اي است كه هم اينك مازندران مي‌ناميم. فلسفه ايجاد مرز زاغمرز در نزديكي بهشهر براي چيست؟ آيا اگر براي مقابله با راهزنان تركمن ايجاد شده نمي‌توانست در نزديكي مناطق تركمن‌نشين امروزي باشد.
نماينده بهشهر و سايت‌هاي همسو در مورد روستاهاي موجود در مسير زاغمرز به‌مانند قره‌تپه و يكه توت كه اسامي تركمني مي‌باشد چه نظري دارند.
قابل ذكر است هنوز هم چند خانواده‌اي در آن روستاها زندگي مي‌كنند كه اصالت تركمني خود را مانند نام روستاها فراموش نكرده‌اند. همچنين علت حضور لرهاي عبدالملكي در اين منطقه كه از مناطق جنوبي كردستان به اين منطقه آورده شده‌اند براي چه بوده است؟
جواب اين سوالها بي‌شك جاي پاي تمدن تركمن را درهمان منطقه نيز اثبات خواهد كرد. به‌راستي سوال اساسي اين است مرز منطقه تركمن صحرا كجاست؟ % ایمیل نویسنده : a.kerimarmeshi@gmail.com
------------------ دو-نکاتی درباره ی تاریخ آشیر آدا
اشاره - یکی از کاربران صاحب نظر اولکامیز نکاتی را درمورد "پاسخی بر نماینده بهشهر درباره
آشوراده ترکمن صحرا " نوشته محقق ارجمند عبدالکریم ارمشی یادآور شده اند که
از نظر شما می گذرد:
1- چنانچه از نام این دریا نیز معلوم می شود، دراین مناطق تورکان خزر حکومت می کردند. “خزرها کنفدراسیونی ازترکهای جداشده از خاقانات غربی ترک بودند که در اواخر سده ششم میلادی در شمال دریای خزر و شمال قفقاز یکی از موفق‌ترین دولت‌های اروپای شرقی در قرون وسطی را پایه گذاردند. ” (دائره المعارف اینترنتی ویکی پدیا).
2- مناطق آبسکون وکومیش دپه باستانی تمدن شکوفایی داشتند طوری که مرکز تجاری دریایی شرق وغرب آن زمان محسوب میشدند. (مسکوکات نقره کشف شده درکومیش دپه جیک مؤید این نظریه است و آبسکون که اکنون تپه ای درشرق کومیش دپه موسوم به “کؤره سوو” می باشد مورد توجه سیاحان عرب واروپایی بوده است) نام های تورکمنی آنها خود نشان از بومی بودن وتورکمن بودن ساکنین آنها می باشد.
3- شاهان اشکانی (که منشأء تورکی دارند) برای محافظت این قسمت ازسرزمین تحت حاکمیت خویش دیوار قزیل آلان که تا مرز افغانستان کنونی امتداد داشت را کشیدند (در سالهای اخیر کوشش بر نسبت دادن بنای این دیوار به ساسانیان و اسکندر مقدونی شدت یافته است)
4- درسال 1830 قیات خان درمنطقۀ چلکن واسنقلی دولت محلی مستقلی را بنیان نهاد که شوربختانه روسها وحکومت تهران این استقلال محدود را هم نتوانستند تحمل کنند، قیات خان را در زندان تفلیس کشتند وسرزمینش را تاراج کردند ولی اسنادی که ازفعالیت این سردار معروف تورکمن باقیمانده نشان ازتعیین مرز جغرافیایی تورکمن تا “گلوگاه” وقره تپه بهشهر را دارد.
امری که قبلتر از آن در زمان شاه عباس بوقوع پیوسته بود. (ایجاد جر کلباد- کشیدن مرز تورکمن و فارس که در اسناد و کتب تاریخی فارسی موجود است) در دورۀ ناصرالدین شاه نیز بمنظور تعیین دقیق مرز تورکمن با فارس خاکریزی به ارتفاع چندین متر موسوم به “شاهمرز” را از قاراسووی حاشیۀ خزر تا گنبدقابوس کشیدند (رجوع شود به کتاب: مازندران و استرآباد. ه.ل. رابینو- سرکنسول بریتانیا در رشت- نوشته شده بسال 1909)
5- آشئر درتورکمنی علاوه بر نام مردان (آشور)، گذرگاه نیز معنی می دهد، آشماق= عبور کردن، رد شدن. تورکمنها برای تأکید بر اینکه این شبه جزیره متعلق و مال خودشان است عنوان “مال آشیر= مال و اموال آشیر” ویا بقولی محل عبور گله – ییلاق را نیز بدان دادند.
6- جزیره آشوراده، کیچی آشئر (آشورادۀ کوچک، خزین)، تنگه چپق‌‌اوغلی (درضلع شرق آن) وتاسیسات مستقر در آن زیر نظر فرمانداری بندرتورکمن میباشد، حتی قسمتی ازجزیره درحریم شهر بندرترکمن قراردارد جـَـر کُـلباد (jar-re kolbad)
”جـَـر در تورکمنی به معنی جای بریده، دریده و کنده را گویند. در زمان صفویه به منظور تعیین محل مسکونی ترکمنهای سمت گرگان و استرآباد و جلوگیری از حرکت آنان به سمت بهشهر قدیم (اشرف)… شاه عباس صفوی در سال 1032ه.ق/1622 فرمان داد که از حد کوه البرز تا آب دریا خندقی به طول چهار فرسخ و عمیق ده زرع ساختند و راهی باریک از معبر خیابان گذاشتند که دو طرف آن جنگل است در آن جا مستحفظی و قلاع و نگهبانی گماشتند و در واقع سد راهی برای ترکمانان ایجاد کردند.
به این ترتیب سوار و پیادۀ تورکمن نمی توانست بطور گروهی از آن جانب به کلباد، اشرف و سایر مناطق رفت و آمد نمایند. اکنون به مرور زمان آن جـَـر پر و محو شده و درختان روئیده و عبور سوار از آن به سختی ممکن است بنابه نظر پژوهشگران، این جـَـر اولین بار در زمان انوشیروان احداث شده و آخرین بار در زمان صفویه مرمت گردیده است. هنوز آثار و بقایای این خندق قابل ملاحظه است این خندق مرز ایالت گرگان و مازندران بوده است.” منبع: http://tabarestan.ir/dictionary
همچنین شاه عباس دیواری عظیم در نزدیکی بندر گز ایجاد کرد تا به وسیله آن مازندران از هجوم ترکمن‌ها در آرامش بسر برد؛ سیاح ایتالیایی پیترو د لاواله 1617 در سفرنامه خویش از این دیوار سخن گفته است.%
1- چنانچه از نام این دریا نیز معلوم می شود، دراین مناطق تورکان خزر حکومت می کردند. “خزرها کنفدراسیونی ازترکهای جداشده از خاقانات غربی ترک بودند که در اواخر سده ششم میلادی در شمال دریای خزر و شمال قفقاز یکی از موفق‌ترین دولت‌های اروپای شرقی در قرون وسطی را پایه گذاردند. ” (دائره المعارف اینترنتی ویکی پدیا).
2- مناطق آبسکون وکومیش دپه باستانی تمدن شکوفایی داشتند طوری که مرکز تجاری دریایی شرق وغرب آن زمان محسوب میشدند. (مسکوکات نقره کشف شده درکومیش دپه جیک مؤید این نظریه است و آبسکون که اکنون تپه ای درشرق کومیش دپه موسوم به “کؤره سوو” می باشد مورد توجه سیاحان عرب واروپایی بوده است) نام های تورکمنی آنها خود نشان از بومی بودن وتورکمن بودن ساکنین آنها می باشد.
3- شاهان اشکانی (که منشأء تورکی دارند) برای محافظت این قسمت ازسرزمین تحت حاکمیت خویش دیوار قزیل آلان که تا مرز افغانستان کنونی امتداد داشت را کشیدند (در سالهای اخیر کوشش بر نسبت دادن بنای این دیوار به ساسانیان و اسکندر مقدونی شدت یافته است)
4- درسال 1830 قیات خان درمنطقۀ چلکن واسنقلی دولت محلی مستقلی را بنیان نهاد که شوربختانه روسها وحکومت تهران این استقلال محدود را هم نتوانستند تحمل کنند، قیات خان را در زندان تفلیس کشتند وسرزمینش را تاراج کردند ولی اسنادی که ازفعالیت این سردار معروف تورکمن باقیمانده نشان ازتعیین مرز جغرافیایی تورکمن تا “گلوگاه” وقره تپه بهشهر را دارد.
امری که قبلتر از آن در زمان شاه عباس بوقوع پیوسته بود. (ایجاد جر کلباد- کشیدن مرز تورکمن و فارس که در اسناد و کتب تاریخی فارسی موجود است) در دورۀ ناصرالدین شاه نیز بمنظور تعیین دقیق مرز تورکمن با فارس خاکریزی به ارتفاع چندین متر موسوم به “شاهمرز” را از قاراسووی حاشیۀ خزر تا گنبدقابوس کشیدند (رجوع شود به کتاب: مازندران و استرآباد. ه.ل. رابینو- سرکنسول بریتانیا در رشت- نوشته شده بسال 1909)
5- آشئر درتورکمنی علاوه بر نام مردان (آشور)، گذرگاه نیز معنی می دهد، آشماق= عبور کردن، رد شدن. تورکمنها برای تأکید بر اینکه این شبه جزیره متعلق و مال خودشان است عنوان “مال آشیر= مال و اموال آشیر” ویا بقولی محل عبور گله – ییلاق را نیز بدان دادند.
6- جزیره آشوراده، کیچی آشئر (آشورادۀ کوچک، خزین)، تنگه چپق‌‌اوغلی (درضلع شرق آن) وتاسیسات مستقر در آن زیر نظر فرمانداری بندرتورکمن میباشد، حتی قسمتی ازجزیره درحریم شهر بندرترکمن قراردارد جـَـر کُـلباد (jar-re kolbad)
”جـَـر در تورکمنی به معنی جای بریده، دریده و کنده را گویند. در زمان صفویه به منظور تعیین محل مسکونی ترکمنهای سمت گرگان و استرآباد و جلوگیری از حرکت آنان به سمت بهشهر قدیم (اشرف)… شاه عباس صفوی در سال 1032ه.ق/1622 فرمان داد که از حد کوه البرز تا آب دریا خندقی به طول چهار فرسخ و عمیق ده زرع ساختند و راهی باریک از معبر خیابان گذاشتند که دو طرف آن جنگل است در آن جا مستحفظی و قلاع و نگهبانی گماشتند و در واقع سد راهی برای ترکمانان ایجاد کردند.
به این ترتیب سوار و پیادۀ تورکمن نمی توانست بطور گروهی از آن جانب به کلباد، اشرف و سایر مناطق رفت و آمد نمایند. اکنون به مرور زمان آن جـَـر پر و محو شده و درختان روئیده و عبور سوار از آن به سختی ممکن است بنابه نظر پژوهشگران، این جـَـر اولین بار در زمان انوشیروان احداث شده و آخرین بار در زمان صفویه مرمت گردیده است. هنوز آثار و بقایای این خندق قابل ملاحظه است این خندق مرز ایالت گرگان و مازندران بوده است.” منبع: http://tabarestan.ir/dictionary
همچنین شاه عباس دیواری عظیم در نزدیکی بندر گز ایجاد کرد تا به وسیله آن مازندران از هجوم ترکمن‌ها در آرامش بسر برد؛ سیاح ایتالیایی پیترو د لاواله 1617 در سفرنامه خویش از این دیوار سخن گفته است.%
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر