عضویت درشانگهای؛ منافع اقتصادی این سازمان برای ایران چیست؟
علی رمضانیان روزنامه‌نگار
اقتصادی ، بی.بی.سی ۱۳ تیر ۱۴۰۲
- ۴ ژوئیه ۲۰۲۳ : سرانجام بعد از ۱۵ سال، به صورت رسمی، جمهوری اسلامی ایران
عضو سازمان همکاری شانگهای شد.
ایران در حالی به عضویت کامل این سازمان در می‌آید که از
سال ۲۰۰۵ به عنوان
عضو ناظر پذیرفته شده و در سال ۲۰۰۸ درخواست عضویت کامل خود را به این سازمان ارسال کرده‌بود.
جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست که تلاش می‌کند تا عضو
سازمان‌های بزرگ جهان مانند سازمان همکاری شانگهای و سازمان تجارت جهانی شود.
فارغ ازمشکلات سیاسی و بین‌المللی، مهمترین عامل تأخیر
عضویت ایران درسازمان‌های جهانی، ساختاری اقتصادی ایران است.
به همین دلیل برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که
پیوستن به سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به ایران کمک کند تا ساختار‌های اقتصادی
خود را ترمیم و رقابتی‌تر کند.
علاوه براین جمهوری اسلامی‌امیدوار است که با این عضویت،
فشار تحریم‌های اقتصادی را کم کند.
سازمان همکاری شانگهای که یک نهاد بین دولتی است، در سال
۲۰۰۱ توسط شش
کشور قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد.
در حال حاضر، هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان،
روسیه، تاجیکستان، ایران و ازبکستان ۹ عضو دائمی و سه کشور افغانستان، بلاروس و مغولستان، عضو
ناظر و شش کشور آذربایجان، ارمنستان، پادشاهی کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا نیز
از شرکای گفت‌وگوی آن محسوب می‌شوند.
سازمان‌های بین‌المللی از این دست عموما با هدف افزایش
همگرایی بین کشورهای عضو و نزدیک‌تر شدن آن‌ها از نظر سیاسی و اقتصادی شکل می‌گیرند.
بر اساس گزارشی از این سازمان، مجموع تولید ناخالص داخلی
کشورهای عضو این سازمان ۲۳ تریلیون و ۳۰۷ میلیارد دلار معادل ۲۴ و دو دهم درصد از تولید ناخالص داخلی
جهان است.
جمعیت کشورهای عضو سازمان سه میلیارد و ۳۳۰ میلیون نفر معادل حدود ۴۲ درصد از جمعیت جهان است.
شرکت نفت بریتانیایی بی‌پی در سال ۲۰۲۱ گزارش کرده در مجموع، هشت عضو سازمان
همکاری شانگهای به اضافه ایران، تقریباً ۲۰ درصد از ذخایر نفت جهان، ۴۴ درصد از گاز طبیعی و ۵۰ درصد ذخایر اورانیوم جهان را در اختیار
دارند.
ضمن اینکه جایگاه این سازمان در حال تقویت است. کابینه
عربستان سعودی در فروردین امسال، پیشنهاد پیوستن به سازمان همکاری شانگهای تصویب
کرد.
تبدیل مزایای احتمالی عضویت در سازمان به ابزار تبلیغاتی
جمهوری اسلامی ایران چندسالی است که استراتژی نگاه به
شرق را دنبال می‌کند.
بر اساس همین استراتژی، پیوستن رسمی به این سازمان بعد
از ۱۵سال تلاش
و‌امیدواری به کم شدن فشار‌های اقتصادی با کمک بیشتر اعضای سازمان، از سوی رسانه‌های
حکومتی، پیروزی بزرگی تلقی می‌شود. و مهمترین عامل رضایت حکومت از این عضویت، امیدواری
به خنثی شدن تحریم‌هاست.
روزنامه کیهان بعد از نشست سال گذشته در سمرقند و پذیرش
عضویت ایران، نوشته بود: «ایران با پیوستن به سازمان همکاری شانگهای در مقابل
تحریم‌ها مصونیت می‌یابد.»
جواد منصوری، سفیر پیشین ایران در چین هم به خبرگزاری
فارس گفته بود: «ایران به این سازمان پیشنهاد داده تا پول واحدی را ایجاد کنند تا
اثرگذاری تحریم‌های بانکی و سوئیفت را از بین ببرد.»
خبرگزاری ایرنا هم اخیر نوشته که سازمان همکاری شانگهای
می‌تواند دلار را از تجارت جهانی حذف کرده و ایران را از تحریم‌ها نجات دهد.
افزایش فروش نفت و توسعه بخش انرژی هم از دیگر مواردی
است که جمهوری اسلامی در تبادل با اعضای سازمان همکاری شانگهای دنبال می‌کند.
مصطفی نخعی، نماینده و عضو کمیسیون انرژی مجلس اخیراً،
در حساب توییتری خود نوشته ایران با عضویت به سازمان شانگهای می‌تواند به هاب
انرژی منطقه تبدیل شود.
درحالی این سخنان مطرح می‌شود که حمیدرضا صالحی، نایب
رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران به خبرگزاری مهر گفته بود: «برای هاب منطقه شدن
نیاز به قرارداد‌های بالای ۱۵ سال داریم. ما در حوزه گاز در میدان پارس جنوبی دچار
عقب افتادگی‌های شدیدی در زمینه سرمایه‌گذاری داریم و با توجه به اینکه با ناترازی
گاز مواجه هستیم نمی‌توانیم اقدام به توسعه این میادین کنیم.»
نگاه محتطانه بازرگانان و فعالان اقتصادی به عضویت ایرانع تصویر،SCO
با وجود خوش‌بینی‌های مطرح شده ازسوی حکومت، بخش خصوصی
با احتیاط بیشتر وحتی با تردید به این عضویت نگاه می‌کند.
درمهر ۱۴۰۰ مرکز پژوهش اتاق بازرگانی ایران، طی گزارشی اعلام کرد:
«به دلیل اینکه سازمان همکاری شانگهای یک نهاد بین دولت‌هاست، نقش بخش خصوصی بدون
واسطه دولت، خیلی پررنگ نیست. بخش خصوص تنها در حد مشاور دولت می‌تواند در این
حوزه فعال باشد و نقش بیشتری ندارد.»
این نگاه وهمچنین موانع تجاری دیگر سبب شده تا عضویت
ایران به سازمان همکاری شانگهای از سوی فعالان اقتصادی بطور جدی پیگیری نشود.
محمد لاهوتی، عضو اتاق بازرگانی تهران و رئیس کنفدراسیون
صادرات ایران، اخیراً به سایت خبری اتاق بازرگانی تهران گفته: «عضویت به سازمان
همکاری شانگهای می‌تواند برای ما مزیت‌های خوبی داشته باشد و حتی تخفیف‌هایی را درنظر
بگیرد، ولی کشورهای عضو سازمان بخاطر عدم عضویت ایران در FATF
تجارت خود با ایران را کاهش دادند. به همین دلیل در سال‌های اخیر واردات ما از
امارات متحده عربی افزایش یافته است. علت این مسأله این است که چین مایل نیست که
بسیاری از کالا‌ها، به صورت مستقیم از چین وارد ایران شود. بلکه از چین به امارات
و از امارات به ایران صادر می‌شود. این اتفاق به دلیل بودن ایران در لیست سیاه FATF
افتاده است. »
برخی از فعالان اقتصادی هیچ نفعی در این عضویت برای خود
در نظر نمی‌بینند.
آرش علوی عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، در یک مصاحبه
رادیویی گفته بود: «وضعیت تحریم کشور این امکان را به ایران نمی‌دهد که از عضویت
به سازمان همکاری شانگهای بهره‌برداری لازم را ببرد. علت اصلی محدودیت‌های بانکی
است. تا زمانی که این محدودیت‌ها رفع نشود، این عضویت، نفع چندانی برای ایران
ندارد. »
تعامل رو به افزایش دولت ایران با اعضای شانگهاL
داد و ستد‌های تجاری ایران با کشورهای عضو سازمان
همکاری شانگهای درسال‌های اخیر افزایش یافته‌است. اما نگاهی دقیق‌تر به آمارها
نشان می‌دهد که بخش عمده این داد و ستد به فروش نفت وگاز ایران اختصاص دارد و در
واقع داد و ستد دولت ایران با این کشورها محسوب می‌شود.
گمرک ایران درسال ۱۳۹۹ اعلام کرده که میزان تجارت ایران با
اعضای سازمان همکاری شانگهای ۵۵ میلیون تن معادل ۲۸ میلیارد دلار بود که ۱۵ میلیارد دلار صادرات و ۱۳ میلیارد دلار واردات بود. البته ۱۸ میلیارد دلار بابت تجارت با چین و سه
میلیارد و ۴۰۰ میلیون
دلار با هند بود.
درسال ۱۴۰۰ میزان داد و ستد ایران با اعضا به ۳۷ میلیارد دلار رسید.
سال گذشته هم این روند، رو به افزایش بوده است.
سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل وتوسعه تجارت خانه صنعت،
معدن وتجارت دراسفند ۱۴۰۱ گفته «در ۱۱ ماه منتهی به بهمن۱۴۰۱ بیش از ۳۸ میلیارد و ۸۲۹ میلیون دلار بین ایران و کشورهای عضو
سازمان همکاری شانگهای تبادل شد که نسبت به سال ۱۴۰۰ معادل ۳۳ و چهار دهم درصد رشد داشت.» البته تقریباً نصف این مبادلات با کشور چین بود
علی رمضانیان روزنامه‌نگار
اقتصادی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر