بازار مشترک بین دو کشور افغانستان ازبکستان

آزادی تجارت درسایه نگرانی ازمحدودیت‌ها بر زنان ومالیات یک‌جانبه

 ببرک احساس، خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی به ازبکستان: بازار مشترک افغانستان – ازبکستان که چند ماه پیش بازگشایی شد، درحال رونق گرفتن است و روزانه صدها تن از شهروندان افغانستان برای خرید به این بازار می‌روند.

این بازار که درآن سوی رود آمو درمنطقه مرزی شهر ترمز ازبکستان گشوده شده است، فرصتی را برای تاجران و فروشندگان هردو کشور فراهم کرده تا فراورده‌ها وکالاهای تجارتی‌ خود را دراین بازار بفروش برسانند. شهروندان ازبکستان نیز روزانه از این بازار خرید می‌کنند.

این بازار در۲۹ آگوست با حضور عبدالله آریپوف، نخست‌وزیر ازبکستان افتتاح شد. درمراسم افتتاح یک هیئت حکومت طالبان ومقامات قرقیزستان، قزاقستان وجمهوری آذربایجان نیز دعوت شده بود

نگرانی تاجران افغانستان از تعرفه‌های گمرکی و مالیات: با آنکه مقامات ازبکستان می‌گویند بازرگانان افغان اجازه دارند ازتجارت بدون مالیات دراین منطقه آزاد استفاد کنند اما تاجران افغان دراین بازار هنوزهم از احتمال وضع مالیات بر عایدات شان نگران هستند.

جمعه الدین حاجی‌زاده، منشی تاجران افغان دراین بازار، می‌گوید «تاجران افغان درابتدا درمورد این بازار زیاد مطمین نبودند که آیا موفق خواهد بود یا خیر تا اینکه مقامات افغانستان وازبکستان به آنها اطمینان دادند که سرمایه تاجران دراین بازار مصون خواهد بود» به گفته وی تاجران افغان نگران آن بودند که اگر دراین بازار سرمایه‌گذاری کنند، شاید روزی این مرز بسته شود.

با این حال شماری از فروشندگان افغان دراین بازار می‌گویند هنوزهم آنها با مشکلاتی روبرو هستند.

جمال، یکی از فروشندگان افغان دراین بازار می‌گوید هنگام سفر از حیرتان به این بازار درازبکستان آنها بعضی روزها ساعت‌ها در صف منتظر می‌مانند ومشتریان شان قبل از آنها به بازار می‌رسند. آنها دراین بازار جای ندارند تا شبها اقامت کنند و باید حتما به شهرک حیرتان ومزارشریف به جانب افغانستان برگردند. او می‌گوید هنوزهم نگران وضع محصولات گمرکی و مالیات از سوی مقامات ازبکستان است.

با این حال محمد نادر یک تاجر فروشنده دیگر افغان می‌گوید از کار دراین بازار راضی است که دراین مدت توانسته است کار و کاسبی اش را رونق دهد. به گفته وی تاجران افغان دراین بازار از مالیات معاف هستند.

سفر به خارج: این مکان ۳۶ هکتاری در سمت ازبکستان واقع شده است. براساس توافقنامه بین حکومت طالبان و ازبکستان، شهروندان افغانستان می‌توانند بدون ویزا به این بازار بروند ودرصورت نیازمی‌توانند تا ۱۵ روز دراین منطقه آزاد اقتصادی میان دو کشور اقامت کنند.

صابر منگل که از کابل برای دیدار به این بازار آمده است، می‌گوید این بار اول است که بدون ویزا به یک کشور خارجی سفر می‌کند.

مسئولان ازبکستان که اداره این بازار را در دست دارند، می‌گویند در بلاک اول این بازار مشترک که در حال حاضر فعال است، ۳۶۳ مغازه وجود دارد که ۲۷۵ مغازه آن برای بازرگانان و فروشندگان ازبکستانی و ۸۸ مغازه آن برای فروشندگان افغان اختصاص یافته است.

درمنطقه آزاد این بازار یک بیمارستان مجهز هم ساخته شده است که توانسته افغان‌هایی‌ را که به دنبال درمان هستند، جلب کند. روزانه ده‌ها تن از افغانها شامل زنان و مردان برای درمان به این بیمارستان مراجعه می‌کنند. به گفته آنها از آنجا که دریافت ویزای پاکستان برای افغان‌ها دشوار شده است، حالا انها بدون نیاز به ویزا به این بیمارستان مراجعه می‌کنند.

دراین مجمع همچنین یک خوابگاه، هتل هیلتون ویک رستوران هم ساخته شده که غذاهای ترکی وازبکی را به مشتریان ارائه می‌کند.

محدودیت بر سفر دختران و زنان بدون «محرم شرعی»: هرچند روزانه مردان زنان و خانواده‌های افغان هم برای خرید وهم بازدید وتفریح به این بازار می‌روند اما مسئولان طالبان دربندر مرزی حیرتان از مدتی به این سو بر رفتن زنان و دختران جوان به این بازار محدودیت وضع کرده‌اند. مقامات حکومت طالبان می‌گویند درمواردی دیده شده که دختران و پسران جوان بدون اینکه به همدیگر «تعلق شرعی» داشته باشند، می‌خواستند به این زون (منطقه) آزاد سفر کنند ازاین رو حالا دختران و زنان باید در گذرگاه حیرتان اسنادی ارائه کنند که تایید کند، مرد همراه محرم آنها است.

شماری ازخانواده‌ها در مزار شریف گفته‌اند در مواردی افراد طالبان حتی به زنانی‌که با اعضای خانواده‌شان می‌خواسته‌اند از افغانستان به این بازار بروند، اجازه رفتن را نداده‌اند.

چندی پیش مقامات حکومت طالبان همچنین ازازبکستان خواستند تا کنسرت‌ها وبرنامه‌های موسیقی دراین بازار مشترک مرزی را لغو کند.

مسئولان ازبکستانی می‌گویند این منطقه آزاد به گونه‌ای طراحی شده است که در آینده بتواند ۱/۴ میلیون دلار تجارت ماهانه داشته باشد و سالانه بیش از ۱/۵ میلیون نفر را جذب کند.

به گفته آنها در بیشتر از دو ماهی که این بازار به فعالیت آغاز کرد، حدود پنجاه هزار نفر از آن بازدید کرده‌اند.

انتظار می‌رود که این منطقه آزاد تجاری برای حدود ۳ هزار نفر زمینه کار را فراهم کند که یک سوم ازاین مشاغل به افغان‌ها اختصاص دارد. به گفته مقامات ازبکستان خدمات بس بین مزارشریف و منطقه آزاد آماده می شود تا انتقال روزانه برای کارگران افغان فراهم شود.

چینی‌ها و روس‌ها به این بازار «می‌پیوندند»

مقامات ازبکستان می‌گویند افغان‌هایی‌که می‌خواهند تجارت خود را دراینجا راه اندازی کنند، به قرضه وکمک‌ مالی دسترسی خواهند داشت.

علاوه بر شرکت‌های ازبکستانی و وتاجران افغان، روس‌ها، اوکراینی‌ها وبلاروسی‌ها قبلاً به خرید غرفه‌ها دراین بازار علاقه نشان داده‌اند.

به گفته مقامات ازبکستانی اما چینی‌ها بیشترین علاقه را به این بازار نشان داده اند ودرحال حاضر یک بخش بزرگی از این بازار درحال ساخت برای تاجران چینی است

طالبان درحیرتان بازار آزاد بین‌المللی می‌سازند: مسئولان حکومت طالبان در ولایت بلخ می‌گویند که آن‌ها درحال حاضر کار روی طرحی را آغاز کرده‌اند که براساس آن درمنطقه بندری حیرتان یک بازار بزرگ تجاری آزاد وبین‌المللی ساخته خواهد شد.

امیر محمد متقی، رئیس صنایع و تجارت بلخ، به بی‌بی‌سی گفت که این بازار بزرگ تجاری آزاد و بین‌المللی با استانداردهای جهانی و در مساحت وسیعی ساخته خواهد شد، که تاجران کشورهای آسیای میانه ودیگر کشورها درکنار تاجران افغان در آن فعالیت خواهند کرد.

بی.بی.سی، 3 آذر۱۴۰۳ - 23نوامبر2024

https://www.bbc.com/persian/articles/cew2rgnvkldo